نسل لپ تاپ یا CPU چیست؟ + بررسی امکان ارتقا سی پی یو

یکی از سوالات مهمی که هنگام خرید یا ارتقای لپ‌تاپ به ذهن کاربران خطور می‌کند این است که:‌ «منظور از نسل لپ تاپ چیست؟»/ «کدام نسل لپ تاپ بهتر است؟»/ «چطور می‌توان برای تشخیص نسل سی پی یو اقدام کرد؟»/ در این مقاله ضمن ارائه پاسخ این سوالات، مهم‌ترین مطالب درباره معرفی نسل‌های مختلف لپ‌تاپ و CPU را ارائه کرده‌ایم.

منظور از نسل لپ تاپ چیست؟

نسل لپ‌تاپ‌ها بر اساس مدل پردازنده مرکزی آن‌ها تعیین می‌شود. به عبارتی وقتی صحبت از نسل لپ‌تاپ و مدل سیستم است، مسئله مورد نظر، مدل و نسل CPU می‌باشد. سی پی یو به‌عنوان مغز پردازنده سیستم، اطلاعات را برای اجرای برنامه‌ها پردازش می‌کند. هرگاه اصطلاحاتی از قبیل «چندهسته‌ای بودن CPU» می‌شنوید، پای نسل لپ تاپ در میان است.

بدیهی است که با پیشرفت تکنولوژی، پردازنده‌ها نسل به نسل بهتر و قوی‌تر می‌شوند. به این ترتیب که سرعت پردازش آن‌ها بیشتر می‌شود، قابلیت‌های گرافیکی بهتری را برای کارت گرافیک فراهم می‌آورند، حافظه پنهان افزایش می‌یابد و غیره. به تبع همه این موارد، در نهایت مصرف بهینه می‌شود که این امر استهلاک کمتر دستگاه را به همراه دارد. پیش از آنکه وارد مقوله معرفی نسل‌های پردازنده شویم، بهتر است درباره CPU بیشتر بدانیم.

سی پی یو چیست؟ درباره CPU بیشتر بدانید!

سی پی یو مخفف عبارت central processing unit است؛ یعنی واحد پرادزش مرکزی. این قسمت، مغز پردازش داده‌هاست. سی‌پی‌یو از طریق RAM اطلاعات مورد نیاز برای اجرای برنامه‌ها را می‌خواند و پردازش می‌کند. برای آشنایی بیشتر با رم و کسب اطلاعات درباره نحوه انجام این فرایند، مقاله «معرفی انواع رم لپ تاپ از جدید به قدیم» را بخوانید.

آیا CPU قابل ارتقاست؟

هرچند برخی از قطعات و سخت‌افزارهای کلیدی (مثل RAM) قابلیت ارتقا دارند؛ اما سی پی یو را نمی‌توان ارتقا داد. به این ترتیب، توصیه می‌کنیم قبل از اقدام به خرید، به فراخور کارتان بهترین نسل لپ تاپ و سی پی یو را انتخاب کنید. با افزودن رم و کارت گرافیک و… عملکرد دستگاه تا حد زیادی ارتقا پیدا می‌کند؛ ولی خودِ سی پی یو را نمی‌توانید تغییر دهید. جهت اطلاعات بیشتر درباره نحوه ارتقای لپ‌تاپ می‌توانید این مقاله را بخوانید: «آیا ارتقای قطعات لپ تاپ امکان‌پذیر است؟»

آشنایی با نسل‌های مختلف لپ‌تاپ (بررسی انواع CPU و نسل لپ تاپ)

چنانکه ذکر شد، سی پی یو مغز پردازنده سیستم است؛ هرچند این قسمت قابل‌ارتقا نیست، اما با افزودن RAM می‌توان عملکرد آن را بهبود بخشید. علاوه بر این، برای بالا بردن سرعت پردازش، می‌توانید از هارد SSD هم به عنوان حافظه اصلی دستگاه استفاده کنید. اما فارغ از همه این موارد، همان طور که گفتیم بهتر است پیش از خرید سیستم، اطلاعات کافی درباره نسل لپ تاپ داشته باشید.

مهم‌ترین شاخص‌های دسته‌بندی نسل‌های سی پی یو عبارت‌اند از:

• شرکت سازنده
• تعداد هسته‌ها
• وضعیت کارت گرافیک و RAM
• سایر ویژگی‌ها

شرکت سازنده

انواع CPU توسط دو شرکت سازنده به بازار عرضه می‌شوند. این دوشرکت Intel و AMD هستند. به این ترتیب، نام و کدگذاری هر یک از مدل‌ها که نشان‌دهنده نسل لپ تاپ هستند نیز در کنار نام این دو برند ظاهر می‌شود.

تعداد هسته‌ها

در قدیمی‌ترین نسل‌های CPU، فقط یک چیپ پردازشگر به فعالیت مشغول بود؛ اما به مرور طی بیست‌سال گذشته، پردازشگر‌های dual (دو هسته‌ای/ core 2) به بازار آمدند تا بعدها شاهد ورود نسل‌های بعدی باشیم. به این ترتیب اینتل پردازنده‌هایی با تعداد هسته بیشتر، مانند core i3، core i5، core i7 و… را روانه بازار کرد.

وضعیت کارت گرافیک و رم

این مسئله، بسیار مهم است. اگر روی سی پی یو، قابلیت افزودن رم و کارت گرافیک مستقل (یعنی غیر از کارت‌های onboard که به CPU لحیم شده‌اند) وجود داشه باشد، یک مزیت به حساب می‌آید. روی سی پی یو، یک کارت گرافیک آنبورد (موسوم به GPU) وجود دارد. اگر برای قرار دادن کارت گرافیکی جانبی و رم بیشتر، اسلات (پورت مخصوص اتصال کارت) وجود داشته باشد، می‌توانید قطعات مذکور را ارتقا دهید.

سایر ویژگی‌ها برای تشخیص مدل و نسل لپ تاپ

شاخص‌های دیگری هم وجود دارند که وجه تمایز مدل‌های مختلف سی پی یو تلقی می‌شوند. مانند: وجود پورت تاندربولت (Thunderbolt 4) پشتیبانی از آپشن‌هایی مثل: ابزار لمسی، Wi-Fi 6 و قابلیت‌های گرافیکی بالا.

میزان سرعت کلاک هم می‌تواند یکی از شاخص‌های مهم برای انتخاب لپ‌تاپ براساس نوع مدل و نسل آن باشد. درباره مفهوم کلاک و overclocking می‌توانید این مقاله را بخوانید: «دمای سی پی یو در لپ تاپ چقدر باید باشد؟»

استفاده از نرم‌افزار برای تشخیص مدل سی پی یو

در پایان این قسمت باید افزود که: با استفاده از بعضی برنامه‌ها نیز می‌توانید به اطلاعات پردازشگر سیستم خود دست پیدا کنید. برای این کار می‌توان از نرم‌افزارهای Speccy و CPU-Z استفاده کرد. ضمن اینکه، با استفاده از قابلیت‌های ویندوز ۱۰ هم می‌توانید از طریق فهرست settings و گزیه system به قسمت about بروید. سپس در بخش Device Specifications مشخصات پردازنده را خواهید یافت.

معرفی نسل‌های مختلف CPU

چنانکه ذکر شد، اینتل و AMD دو شرکت ارائه کننده CPU هستند. اینتل از سال 2009 تا سال 2023، چهارده نسل از پردازنده‌های خود را روانه بازار کرده است. AMD هم تا به حال ۸ نسل ارائه کرده است. از نام هر مدل می‌توان پی به قابلیت‌های آن برد. مثلا مدل Intel Core i7-10700K نشان‌دهنده آن است که یک مدل ۷هسته‌ای از نسل دهم می‌باشد. عدد بعد از i نشان دهنده تعداد هسته و دو عدد ابتدایی بعد از خط فاصله نسل سی‌ پی یو را معرفی می‌کند.

سال انتشار پردازنده‌های اینتل:

• نسل یک سال 2009 معادل 1388
• نسل دو سال 2010 معادل 1389
• نسل سه سال 2011 معادل 1390
• نسل چهار سال 2012 معادل 1391
• نسل چهار سال 2013 معادل 1392
• نسل پنج سال 2014 معادل 1393
• نسل شش سال 2015 معادل 1394
• نسل هفت سال 2016 معادل 1395
• نسل هشت سال 2017 معادل 1396
• نسل نه سال 2018 معادل 1397
• نسل ده سال 2019 معادل 1398
• نسل یازده سال 2020 معادل 1399
• نسل دوازده سال 2021 معادل 1400
• نسل سیزده سال 2022 معادل 1401
• نسل چهارده سال 2023 معادل 1402

سال انتشار پردازنده‌های ای ام دی رایزن Ryzen:

• نسل یک سری 1XXX سال 2017 معادل 1396
• نسل دو سری 2XXX سال 2018 معادل 1397
• نسل سه سری 3XXX سال 2019 معادل 1398
• نسل چهار سری 4XXX سال 2020 معادل 1399
• نسل پنج سری 5XXX سال 2021 معادل 1400
• نسل شش سری 6XXX سال 2022 معادل 1401
• نسل هفت سری 7XXX سال 2023 معادل 1402
• نسل هشت سری 8XXX سال 2024 معادل 1403

در نام مدل‌های AMD هم یک یا دو حرف قرار دارد که نشان‌دهنده آپشن‌هایی از این قبیل است: سرعت و قابلیت اورکلاکینگ، قابلیت‌های قوی یکپارچه‌سازی، مصرف بهینه و…. مانند: حرف X و XT که نشان‌دهند سرعت کلاک بیشتر است؛ یا حرف H و HS که مبتنی بر وجود پردازنده‌های گرافیکی یکپارچه است.

حرف آخر: ارتقای نسل به نسل آپشن‌ها/ پیشرفتی که متوقف نمی‌شود!

قابلیت‌های هر نسل لپ تاپ، به فراخور پیشرفت تکنولوژی، مدام بیشتر می‌شود و رشد می‌کند. مسئله مهم در این میان این است که شما هم به اقتضای نوع کاربری‌تان، سیستمی با پردازنده مناسب انتخاب کنید. امیدواریم با رعایت نکات این مقاله و سایر مقالات آموزشی، از بروز آسیب به لپ‌تاپ خود (به‌خصوص آسیب به مادربرد و سی‌پی‌یو) جلوگیری کنید. این آسیب‌ها ممکن است در درازمدت منجر به اختلالاتی شود که شما را به تعمیر مادربرد لپ‌تاپ وادار کند.