آیا ارتقا قطعات لپ تاپ امکان‌پذیر است؟

پیشرفت پیوسته تکنولوژی باعث می‌شود، دائماً در فکر به روز کردن ابزارهایی باشیم که از آن‌ها استفاده می‌کنیم؛ در این میان، بدیهی است که تجهیزات دیجیتال و الکترونیک، بیش از هر نمونه دیگری، دستخوش تغییرات تکنولوژیک می‌شوند. لپ‌تاپ به عنوان یکی از مهم‌ترین مصادیق کاربردی تکنولوژی در زندگی روزانه بسیاری از مردم، جایگاه ویژه‌ای دارد. اما تولید و ساخت روزانه نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای مختلف، باعث می‌شود که کاربران برای استفاده بهتر، نیاز به تعویض یا ارتقای سیستم خود داشته باشند. قاعدتا با توجه به وضعیت اقتصادی، نمی‌توان پا به پای پیشرفت‌ها، لپ‌تاپ یا کامپیوتر خود را ارتقا دهیم. در این مقاله که به موضوع ارتقای لپ‌تاپ اختصاص دارد به این سوال که «آیا ارتقا قطعات لپ تاپ ممکن است؟» پاسخ می‌دهیم.

مقصود از ارتقا قطعات لپ تاپ چیست؟

شاید اجزای مختلف لپ‌تاپ قابلیت تعویض داشته باشند. اما این قابلیت لزوما به معنای این نیست که می‌توانیم آن‌ها را ارتقا دهیم. مثلا شاید تا به حال بارها درباره تعویض صفحه نمایش لپ‌تاپ، تعویض باتری لپ‌تاپ یا تعمیر کیبورد لپ‌تاپ مطالبی شنیده باشید؛ در این موارد، ممکن است قطعه مورد نظر به دلیل خرابی با یک قطعه مشابه تعویض شود؛ اما در این جابه‌جایی، خبری از پیشرفت و ارتقا نیست. برای مثال ممکن است به دلیل یکی از مشکلات مانیتور (مثلا سوختگی نمایشگر) اقدام به تعویض صفحه نمایش کنید تا مشکل مذکور حل شود؛ اما این تعویض به این معنا نیست که قابلیت پخش تصاویر سیستم‌تان ارتقا می‌یابد.

مقصود از ارتقای لپ تاپ این است که با تعویض برخی قطعات، زمینه را برای بهبود کیفیت و تجربه کاربری مهیا کنید. مثلا ممکن است با ارتقای رم دستگاه (تعویض رَم) سرعت کار با لپ‌تاپ هنگام استفاده از برنامه‌های گرافیکی را بهبود دهید. یا مثلا با افزایش حافظه هارد از فضای ذخیره‌سازی بیشتری بهره‌مند شوید. پس در این میان، برای ارتقای لپ‌تاپ، باید سراغ قطعاتی برویم که قابلیت این کار را دارا هستند.

کدام قطعات قابلیت ارتقا دارند؟

ممکن است این سوال به وجود بیاید که:‌ «از کجا بفهمیم لپ‌تاپ قابل ارتقاست؟ کدام قطعات را می‌توان برای ارتقا، تعویض کرد؟» قطعات قابل ارتقا، عموما طوری در ساختار لپ‌تاپ قرار می‌گیرند که قابلیت جدا شدن دارند. بنابراین قطعاتی که به واسطه اتصالات لحیم‌شده یا مشابه آن روی مادربرد قرار گرفته‌اند، عموما ارتقایافتنی نیستند. دانستن این نکته نیز بدیهی است که همه قطعات اصلی یا روی مادربرد (mother board) قرار دارند یا به نوعی با اتصالات به آن وصل می‌شوند.

تأثیرگذارترین قطعات در ارتقا لپ تاپ

با توجه به آنچه ذکر شد، تعویض و ارتقای برخی قطعات، منجر به ایجاد قابلیت‌های بهتر در سیستم می‌شود؛ قابلیت‌هایی که به واسطه آن‌ها سرعت پردازش یا فضای ذخیره‌سازی افزایش می‌یابد. در ادامه،‌ ضمن نام بردن از این سخت‌افزارها،‌ مطالبی درباره ارتقای آن‌ها ارائه می‌دهیم.

ارتقا هارد لپ تاپ برای افزایش حافظه داخلی

هارد دیسک درایو (Hard Disk Drive) که به اختصار آن را هارد HDD می‌خوانند، محل ذخیره‌سازی اطلاعات و در واقع همان حافظه داخلی سیستم است. حافظه داخلی، در واقع نقطه مقابل حافظه خارجی (external)‌ است؛ حتما تا به حال از انواع هارد خارجی/ اکسترنال یا فلش مموری برای انتقال داده‌ استفاده کرده‌اید.

هر چه گنجایش هارد داخلی بیشتر باشد، فضای بیشتری برای ذخیره‌سازی داده‌ها و البته سرعت بیشتر کار با سستم فراهم می‌آید. حتما می‌دانید که برای اندازه‌گیری حجم هارد از واحد گیگابایت (GB) استفاده می‌شود. البته امروزه هاردهایی با حجم بیش از یک ترابایت هم در سیستم‌ها به کار گرفته می‌شوند.

نسل جدیدی از حافظه‌های داخلی در دهه گذشته به کار گرفته شده‌اند که از آن با عنوان هارد SSD یاد می‌کنند. SSD مخفف عبارت solid state drive است. در این نوع هارد سرعت خوانده شدن داده‌ها به واسطه نوع تراشه‌ها بسیار سریع‌تر از هاردهای HDD است؛ ضمن اینکه به واسطه فعالیت هارد اس.اس.دی گرما و حرارت کمتری تولید می‌شود. به این ترتیب ضمن کاهش استهلاک، سرعت کار و پردازش داده‌ها نیز افزایش می‌یابد. درمجموع، سرعت، قدرت و عمر این نوع هارد بیشتر است. تنها نقطه قوت هارد HDD نسبت به SSD، فضای بیشتر ذخیره‌سازی است. برای اینکه بتوانید از مزایای هر دو هارد استفاده کنید، پیشنهاد می‌کنیم هارد HDD خود را به کمک باکس هارد به صورت هارد اکسترنال کنید و هارد SSD را نیز به جای آن قرار دهید در این شرایط شما از دی‌وی‌دی رام خود نیز استفاده می‌کنید و دیگر نیازی نیست که هارد HDD را جای آن بگذارید.

RAM و ارتقای آن برای ارتقای سیستم

یکی از کارهای دیگری که برای ارتقا قطعات لپ تاپ انجام می‌دهند، تعویض رم است. عنوان رم (RAM) مخفف عبارت Random Access Memory به معنای حافظه دسترسی تصادفی است.

در واقع، رم حافظه دسترسی سریع است که فقط هنگام اجرای برنامه‌ها از آن استفاده می‌شود. به این ترتیب که وقتی سیستم در حال فعالیت است، رم اطلاعات مورد نیاز را به صورت موقت ذخیره می‌کند تا آن‌ها را پردازش کند. تعداد رم هرچه بالاتر برود، سرعت پردازش نیز افزایش می‌یابد. شاید گاهی هنگام کار با برنامه‌های سنگین (مثل برنامه‌های گرافیکی) و باز بودن همزمان برنامه‌های دیگر ازجمله مرورگر وب، به واسطه صدای زیاد فن لپ‌تاپ، متوجه فشار روی سیستم شده باشید. در چنین شرایطی، بهتر است قابلیت سیستم خود را برای افزایش رم بررسی کنید.

شاید افرادی که هنوز گوشه اتاقشان یک نوت‌بوک قدیمی دارند، تجربه کار با رم یک گیگ را به یاد داشته باشند. ولی به هر حال این رم برای کارهای امروزی بسیار کند است. RAM لپ‌تاپ‌های امروزی از حداقل ۴ گیگ تا ۸ و ۱۶ گیگ (به فراخور کاربرد) هستند و بسته به نوع سیستم، قابلیت ارتقا دارند. امروزه رم‌های DDR4 قابلیت ارتقا تا ۳۲ گیگ را هم دارا می‌باشند.

کارت گرافیک اختصاصی (Dedicated Graphics)

پیش از آنکه درباره کارت گرافیک اختصاصی و اهمیت آن در ارتقای سیستم صحبت کنیم، باید درباره CPU و GPU بدانیم.

احتمالا تا به حال هنگام سرچ مشخصات لپ‌تاپ، به مختصات CPU و اینکه چند هسته‌ای است برخورده‌اید و اصطلاحات corei5 یا corei7 را شنیده‌اید. سی‌پی‌یو به عنوان مغز اصلی کامپیوتر فعالیت می‌کند. پردازش هر عملی در این قسمت صورت می‌گیرد. عنوان CPU مخفف عبارت Central processing unit می‌باشد. در کنار این قسمت، به صورت یکپارچه، کارت گرافیک داخلی یا همان GPU قرار گرفته است که پردازش داده‌های تصویری را بر عهده دارد. عنوان GPU مخفف عبارت graphic processing unit است. به کارت گرافیک داخلی، کارت گرافیک آنبورد (on-board) هم گفته می‌شود. به هر حال سی‌پی‌یو و جی‌پی‌یو قابل‌ارتقا نیستند. پس برای ارتقای کیفیت ویدئویی سیستم چه باید کرد؟ افرادی که کار طراحی ویدئویی انجام می‌دهند یا با لپ‌تاپ بازی می‌کنند، چه کار می‌کنند؟ این افراد از کارت گرافیک اختصاصی استفاده می‌کنند. در واقع با کمک این سخت‌افزار، می‌توانید وضعیت گرافیکی سیستم خود را ارتقا دهید.

تعویض برخی قطعات در راستای بهبود عملکرد

چنانکه ذکر شد، لزوماً تعویض هر قطعه‌ای به معنای ارتقا قطعات لپ تاپ نیست. برای مثال، گاهی به خاطر خرابی یک سخت‌افزار، ممکن است آن قطعه را با یک قطعه نو عوض کنید؛ این کار به معنای ارتقای سیستم نیست؛ بلکه راهکاری برای رفع مشکل است. اما گاهی تعویض به موقع بعضی قطعات، به بهبود عملکرد سیستم کمک می‌کند و جلوی هزینه‌های بعدی را می‌گیرد. برای مثال صحت عملکرد باتری، نقش بسزایی در تغذیه انرژی و عملکرد مناسب همه قطعات دارد. بنابراین وقتی زمان عوض کردن باتری می‌رسد، بهتر است هرچه زودتر برای این کار اقدام کنید.

این نکته را نیز در نظر داشته باشید که تعویض باتری لپ‌تاپ‌های جدید به سادگی لپ‌تاپ‌های قدیمی نیست؛ در واقع دسترسی به باتری برخی لپ‌تاپ‌ها، مستلزم باز کردن آن‌ است. پس برای انجام این کار و امور مربوط به خدمات ارتقا سیستم، بهتر است به تکنسین حرفه‌ای مراجعه کنید.

حرف آخر: بک‌آپ یادت نره!

توصیه آخر ما به شما این است که پیش از اقدام به ارتقا قطعات لپ تاپ، حتما از اطلاعات خود بک‌آپ بگیرید؛ زیرا ممکن است به دلیل ناهمخوانی سیستم عامل فعلی و قطعات جدید، مجبور شوید نسخه جدیدتر ویندوز را نصب کنید. به این ترتیب تعویض سیستم عامل ممکن است منجر به پاک شدن برخی داده‌هایتان شود.