دلیل به وجود آمدن دایره یا لکه سیاه روی لپ تاپ چیست؟

ایجاد لکه‌های تیره روی مانیتور، مشکل شایعی است که ممکن است برای انواع نمایشگرها اتفاق بیفتد؛ هرچند این اختلال عوامل مختلفی دارد، اما بروز آن در مانیتورهایی که ساختار پیکسلی دارند (مثل مانیتور لپ‌تاپ) به طور خاص دلایل ویژه‌ای را مطرح می‌سازد. ازآنجاکه به وجود آمدن مشکل برای صفحه نمایشگر لپ‌تاپ، به‌کلی عملکرد کاربران را تحت تأثیر قرار می‌دهد، شناخت و رفع دلایل آن بسیار مهم است. در این مقاله،‌ ضمن پرداختن به عوامل ایجاد لکه سیاه روی صفحه لپ تاپ به مقوله‌های مرتبط به آن (پیکسل سوخته و سوختگی نمایشگر) نیز پرداخته‌ایم.

علت ایجاد لکه سیاه روی صفحه لپ تاپ چیست؟

چنانکه ذکر شد، یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد دایره سیاه روی LED و LCD در نمایشگرهای پیکسلی، آسیب دیدن پیکسل‌هاست؛ مشکلی که به صورت پیکسل سوخته و پیکسل معیوب خودنمایی می‌کند. اما پیش از آنکه به بررسی عوامل ایجاد سوختگی پیکسل بپردازیم، بد نیست بدانیم، گاهی مشکلات دیگر هم باعث ایجاد دایره سیاه روی نمایشگر می‌شوند؛ مشکلاتی که ممکن است منشأ نرم‌افزاری یا سخت‌افزاری داشته باشند.

دلایل سخت‌افزاری

گاهی دلایل سخت‌افزاری و وجود اختلال در قطعات مختلف، منجر به ایجاد دایره یا لکه سیاه روی صفحه لپ تاپ می‌شود. برای مثال خرابی مادربرد یا مشکل در کارت گرافیک می‌تواند زمینه‌ساز چنین اختلالی شود. حتی شاید مسائل مربوط به خرابی آداپتور و شارژر هم به واسطه اختلال در برق‌رسانی سیستم به نمایشگر لپ‌تاپ آسیب برساند.

دلایل نرم‌افزاری

مسائلی از قبیل وجود مشکل در نصب کارت گرافیک و تنظیمات مربوط به صفحه نمایش (display) هم می‌تواند باعث بروز سیاهی و لکه‌های تیره روی نمایشگر شود. اما اصل قضیه این است که در مانیتورها و نمایشگرهای پیکسلی، این مسئله بیشتر ناشی از آسیب دیدن پیکسل‌هاست؛ وگرنه معمولا سیاهی ناشی از مشکلات نرم‌افزاری نوعا و ظاهرا مانند پیکسل سوخته عمل نمی‌کنند. از این رو در ادامه به مقوله سوختگی پیکسل می‌پردازیم.

سوختگی پیکسل

مقوله سوختن پیکسل و حالت‌های شبیه به آن (پیکسل مرده، پیکسل معیوب یا پیکسل گیرکرده) همگی منجر به ایجاد لکه سیاه روی صفحه لپ تاپ می‌شوند. این عامل، مهم‌ترین دلیل به وجود آمدن دایره سیاه روی مانیتور است.

پیکسل سوخته چیست و چه نشانه‌هایی دارد؟

در اصطلاح، پیکسل سوخته مانیتور، پیکسلی است که هیچ نور و رنگی را بازتاب نمی‌دهد و به شکل یک نقطه سیاه نمایان می‌شود. مشکل بزرگ این است که پیکسل سوخته، عموما با راهکارهای نرم‌افزاری اصلاح نمی‌شود و لزوما نیاز به تعمیر یا تعویض صفحه نمایش لپ‌تاپ دارد. اما درک ماهیت پیکسل سوخته جهت جلوگیری و تعمیر آن، اهمیت دارد.

ساختار پنل‌های LCD و LED براساس ماهیت پیکسلی شکل گرفته است. مانیتورهای LCD متشکل از میلیون‌ها پیکسل مستقل و منفرد هستند. هر پیکسل به نوبه خود به سه زیرشاخه تقسیم می‌شود که مسئول نمایش رنگ‌های قرمز، سبز و آبی (RGB) می‌باشد. ایجادِ اختلال در این پیکسل‌ها موجب می‌شود که آن‌ها نتوانند وظیفه خود را به درستی انجام دهند و رنگ مورد نظر را نمایش دهند. اما این پیکسل‌ها در شرایط خاصی آسیب می‌بینند. در این میان می‌توان به مواردی از قبیل ضربه و فشار نامتعارف به صفحه نمایش یا عوامل محیطی (مثل وجود حرارت و رطوبت غیرعادی) اشاره کرد.

به هر حال آسیبی که به واسطه این عوامل به پیکسل تحمیل می‌شود، باعث می‌گردد که نقطه موردنظر نتواند نور و رنگ را انعکاس دهد. این امر پیکسل‌های سوخته و مرده را رقم می‌زند.

تعریف پیکسل سوخته، پیکسل مرده و پیکسل گیرکرده

چنانکه ذکر شد، آسیب دیدن پیکسل‌ها یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد لکه سیاه روی صفحه لپ تاپ است. این مقوله که تحت عنوان سوختگی پیکسل و سوختگی نمایشگر (burn in) از آن یاد می‌شود،‌ به واسطه پیکسل‌های سوخته، مرده و یا گیرکرده حاصل می‌آید. تعریف هر یک از این حالت‌ها بسیار به هم نزدیک هستند و برخی از کارشناسان هر سه را در یک دسته قرار می‌دهند؛ اما می‌توان تعاریف دقیق‌تری از آن‌ها به دست داد.

پیکسل مرده هم مانند پیکسل سوخته به واسطه عواملی همچون ضربه یا نوسان برق ممکن است آسیب ببیند و بسوزد؛ یعنی مانند پیکسل سوخته، رنگ یا نوری را که باید، نمایش نمی‌دهد؛ با این تفاوت که پیکسل مرده (یا فرسوده) علاوه بر رنگ سیاه، ممکن است به صورت نقطه سفید روی صفحه لپ‌تاپ ظاهر شود.

در این میان فرق پیکسل گیرکرده (یا پیکسل معیوب) با سایر پیکسل‌های آسیب‌دیده این است که موقتا به‌ دلیل نوسان یا… نتوانسته رنگ مورد نظر را انتقال دهد. پیکسل سوخته برای همیشه آسیب دیده و دیگر برق دریافت نمی‌کند؛ اما پیکسل‌های گیرکرده معمولا روی یکی از رنگ‌های سبز، سفید یا قرمز گیر می‌کنند و لزوما سیاه یا سفید نمی‌شوند.

تشخیص پیکسل‌های آسیب‌دیده و استفاده از نرم‌افزار

اینکه لکه سیاه روی صفحه لپ تاپ ناشی از چه نوع پیکسل آسیب‌دیده‌ای است نیاز به تخصص دارد. گاهی مشکل خود به خود برطرف می‌شود؛ اما چه بهتر که دیل ایجاد آن شناسایی شود تا جلوی بروز مجدد آن گرفته شود. در این راستا برخی وب‌سایت‌ها و نرم‌افزارها به شناسایی این پیکسل‌ها کمک می‌کنند؛ مثل check pixels، EIZO Monitor و نرم‌افزار رایگان injured pixels.

مهم‌ترین عوامل ایجاد پیکسل‌های سوخته

سوالی که برای جلوگیری از بروز این مشکل به ذهن متبادر می‌شود این است که: «اساسا چرا پیکسل‌های سوخته و مرده به صورت نقطه سفید، سیاه یا رنگی روی مانیتور ایجاد می‌شوند؟»

مهم‌ترین عوامل بروز این مشکل عبارت‌اند از:

۱. ضربه و فشار نامتعارف به صفحه نمایش

۲. عوامل محیطی: وجود حرارت و رطوبت غیرمتعارف در محیط، می‌تواند به مانیتور و صفحه نمایش لپ‌تاپ آسیب بزند. به تبع این آسیب، ممکن است مشکل پیکسل سوخته نیز بروز پیدا کند.

۳. کیفیت تولید نمایشگر: مسائل فنی و کیفی در تولید صفحه نمایش لپ‌تاپ نیز می‌تواند منجر به بروز مشکل پیکسل سوخته لپ تاپ شود. برای مثال وجود ایراد در برش لایه‌های فیلم RGB یا نقص در نحوه اتصال بورد ویدئویی، می‌تواند اختلالات مربوط به پیکسل سوخته را تشدید کند.

تعمیر پیکسل سوخته و رفع لکه سیاه روی صفحه لپ تاپ

اساسا تعمیر پیکسل سوخته یک کار تخصصی است که بهتر است برای آن به تکنسین حرفه‌ای مراجعه کنید. هرچند گاهی این مشکل به خودی خود پس از خاموش و روشن شدن مجدد حل می‌شود، اما بهتر است دلیل بروز آن مشخص شود.

چنانکه ذکر شد با استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی هم می‌تون برای تعمیر پیکسل سوخته اقدام کرد. هرچند پیکسل‌های سوخته در موارد بسیاری قابل‌تعمیر نیستند؛ اما ممکن است در مراحل اولیه بروز مشکل، بازیابی شوند.

علاوه بر این با تکنیک «فشار و حرارت» گاهی می‌توان پیکسل‌های معیوب را احیا کرد. در نظر داشته باشید که به کار گرفتن برخی راهکارها، ممکن است صرفا به صورت موقتی مشکل را حل کند. علاوه بر این، شاید بعضی اقدامات وضعیت را بدتر کند. بنابراین برای به کار بستنِ آن‌ها (ازجمله همین شیوه فشار و حرارات) با احتیاط عمل کنید!

اگر پیکسل سوخته از طریق سایر روش‌ها حل نشد، می‌توانید این روش را با احتیاط، مورد آزمایش قرار دهید. به این صورت که نوک یک مداد را با یک پارچه نرم بپوشانید و چند ثانیه (۷ یا ۸ ثانیه) روی صفحه نمایش (قسمتی که پیکسل سوخته دارد) با نیروی متوسط فشار دهید. همچنین می‌توانید یک پارچه حرارت‌داده‌شده را روی قسمت معیوب برای چند ثانیه نگه دارید. به این ترتیب ممکن است پیکسل‌های خراب (سوخته و فرسوده) مجددا فعال شوند.

توجه توجه! احتمال گسترش لکه‌های سیاه مانیتور

درصورتی‌که پیکسل‌های سوخته و معیوب، اصلاح و تعمیر نشوند، این نگرانی وجود دارد که تعداد آن‌ها زیاد شود و سطح بیشتری از صفحه‌نمایش درگیر شود. اما زیاد شدن تعداد پیکسل‌های سوخته، مستقیما به نحوه استفاده از آن بستگی دارد. استفاده طولانی و بی‌وقفه از سیستم و روشن ماندن مانیتور، می‌تواند به این مشکل دامن بزند. تنظیمات نامناسب مانیتور، مصرف برق و حرارت محیطی نیز می‌تواند موجب ازدیاد پیکسل‌های سوخته شود. بنابراین بهتر است برای جلوگیری از زیاد شدن پیکسل سوخته لپ تاپ، اقداماتی جهت بهینه‌سازی تنظیمات انجام داد.

حرف آخر: این لکه سیاهو پاک کن!

عوامل مختلفی باعث ایجاد لکه سیاه روی صفحه لپ تاپ می‌شوند. هرچند ممکن است گاهی لکه آلودگی صفحه را تیره کرده باشد، یا پای یک مشکل نرم‌افزاری در میان باشد؛ اما معمولا بروز این مشکل ناشی از مسئله سوختگی پیکسل‌هاست؛ امری که باید خیلی زود جلوی پیشرفت آن را گرفت! توصیه می‌کنیم ضمن رعایت نکات این مقاله، با استفاده از محافظ صفحه نمایش لپ‌ تاپ، از نمایشگر سیستم خود بهتر محافظت کنید.