مزایا و معایب نور آبی صفحه نمایش لپ‌تاپ

احتمالا تا به حال، درباره نور آبی صفحه نمایش لپ‌تاپ شنیده‌اید. علاوه بر این، شاید آپشن‌های تنظیم نور آبی (blue light) را هم برای محافظت از چشم خود دست‌کاری کرده‌ باشید. اما به راستی مقصود از این نور آبی یا همان بلو لایت چیست؟ آیا این نور و تشعشعات انواع مانیتور برای چشم ضرر دارند؟ در این مقاله ضمن پرداختن به این موضوعات، مهم‌ترین مطالب مربوط به آن را ارائه کرده‌ایم.

مقصود از نور آبی صفحه چیست؟

چشم انسان بازه خاصی از طیف نوری را تشخیص می‌دهد. حتما تا به حال دو اصطلاح «مادون قرمز» و «ماورای بنفش» را شنیده‌اید. چشم ما رنگ‌هایی که طول موجی کم‌انرژی‌تر از ۷۰۰ نانومتر داشته باشد (مادون قرمز) را تشخیص نمی‌دهد. درمقابلِ این طیف، طیف رنگی بنفش و آبی قرار دارد که یک طیف نوری پرانرژی است و چشم‌مان قادر به تشخیص تشعشعات ماورای آن نیست. نورهای ماورای بنفش (UV) می‌توانند به چشم و پوست آسیب برسانند؛ حتما تا به حال درباره عینک‌هایی که فیلتر UV دارند شنیده‌اید.

اما این آسیب، فقط محدود به نورهای نامرئی ماورای بنفش نمی‌شود. در میان نورهای مرئی هم، نور آبی با طول موج کوتاه‌تر می‌تواند از فیلتر درونی چشم بگریزد و به شبکیه برسد؛ این امر ممکن است موجب بروز آسیب‌هایی در چشم شود. هرچند نور آبی به صورت طبیعی در تابش خورشید نیز وجود دارد، اما صورت طبیعی آن برای چشم مضر نیست؛ در مقابل، صورت مصنوعی نور آبی که از طریق لامپ‌های LED و یا صفحات نمایشگر مختلف ساطع می‌شود، می‌تواند به چشم آسیب برساند.

مزایا و معایب نور آبی

نور آبی طبیعی در طول روز موجبات هشیاری و بیداری مغز را فراهم می‌آورد؛ اما نور آبی مصنوعی، مثل نور آبی صفحه نمایش لپ‌تاپ، می‌تواند به چشم آسیب برساند. علاوه بر این، تابش نور آبی مصنوعی باعث توقف ترشح ملاتونین می‌شود. ملاتونین هورمونی است که در مغز ترشح می‌شود و از عصر، به مرور فرد را برای خواب آماده می‌کند. به این ترتیب، توقف ترشح آن، باعث سردرد و به هم خوردن برنامه خواب می‌شود.

بنابراین به واسطه بلو لایت (blue light) و نور نمایشگر، خطر بروز آسیب‌های مختلفی از این دست وجود دارد:

• خستگی چشم و تاری دید
• خشک شدن چشم و سایر مشکلات بینایی
• سردرد
• به هم خوردن برنامه خواب

برای محافظت چشم از نور آبی صفحه مانیتور، چه باید کرد؟

جهت حفظ سلامت چشم خود از آسیب‌های نور آبی لپ تاپ، باید از لپ‌تاپ، گوشی هوشمند، تبلت و… به صورت حساب‌شده استفاده کنیم. علاوه بر رعایت توصیه‌های عمومی، هم می‌توانیم خودمان از عینک‌هایی که فیلتر نور آبی دارند استفاده کنیم؛ هم می‌توانیم ضمن انتخاب درست هنگام خرید لپ‌تاپ و مانیتور، از محافظ صفحه نمایش استفاده نماییم. همچنین با اِعمال تنظیمات مناسب روی نمایشگر لپ‌تاپ می‌توانیم از تأثیرات منفی نور آبی صفحه، بکاهیم. در ادامه هر یک از این راهکارها را بیشتر بررسی می‌کنیم.

استفاده از عینک با فیلتر نور آبی

همان‌طور که عدسی بعضی عینک‌ها فیلتر مناسب برای UV دارد، عینک با فیلتر نور آبی هم طراحی و ساخته شده است. این عدسی فقط مخصوص عینک‌های طبی نیست؛ بلکه هر کسی که به فراخور کارش زیاد جلوی مانیتور می‌نشیند، می‌تواند از آن استفاده کند. البته پیش از سفارش عینک با فیلتر نور آبی، حتما با پزشک مشورت کنید و چشمتان را معاینه کنید. اساسا کسانی که زیاد با کامپیوتر کار می‌کنند، بهتر است به صورت منظم برای معاینه چشمشان اقدام کنند.

محافظ صفحه نمایش و کاهش خستگی چشم

برای افرادی که ساعات طولانی پای سیستم می‌نشینند و کارشان توأم با تمرکز بالا روی ماینتور است، این مسئله بسیار مهم است. استفاده از گلس محافظ مانیتور، می‌تواند از تأثیر نور آبی صفحه نمایش بر چشم بکاهد و جلوی خستگی را بگیرد.

تنظیمات نمایشگر (display) برای کنترل نور آبی صفحه

برای کنترل بلو لایت، در لپ‌تاپ‌ها،‌ آپشن‌هایی در نظر گرفته شده است. شما می‌توانید با فعال کردن حالت خواب یا حالت شب (night light) میزان نور آبی مانیتور را کمتر کنید.

امروزه فناوری نور آبی کم (low blue light) در صفحه نمایش ابزارهای دیجیتال نوین موجود است. کاربران لپ‌تاپ هم می‌توانند در ویندوز ۱۰ از طریق تنظیمات و با سرچ ساده عبارت night light settings تنظیمات مورد نظر را انجام دهند. مسیر دقیق دسترسی به این قسمت، به این صورت است:

Win + X => settings => display => night light

در ویندوز ۷ این امکان وجود ندارد؛ بنابراین کاربران فقط می‌توانند با کم کردن شدت نور نمایشگر، جلوی خستگی چشم را بگیرند.

انتخاب درست هنگام خرید

هنگام خرید لپ‌تاپ و یا حتی نمایشگرهای خارجی (انواع تلویزیون یا مانیتور) می‌توانید با یک انتخاب درست، خیال خودتان را راحت کنید. برای مثال در مانیتورهایی که با فناوری IPS ساخته شده‌اند، اساسا نور آبی صفحه کمتر است. همچنین در نمایشگرهای مختلف می‌توانید با استفاده از قابلیت تنظیمات OSD (به معنای on screen display) نور صفحه را مطابق با خواست خود تنظیم کنید.

بدیهی است که پس از خرید لپ‌تاپ یا مانیتور خارجی (external) بهتر است برای اینکه دستگاهتان عملکرد مطلوب خود را حفظ کند، از آن به خوبی مراقبت کنید. رعایت نکات ایمنی برای مراقبت از نمایشگر، از آسیب‌هایی که منجر به تعویض صفحه نمایش لپ‌تاپ می‌شوند، جلوگیری می‌کند.

حرف آخر: نمره بیست محافظت از چشم، با قانون ۲۰  ۲۰  ۲۰

اگر به واسطه شغلتان، چاره‌ای جز نشستن برای ساعات طولانی جلوی مانیتور ندارید، باید بیشتر هوای چشمتان را داشته باشید. غیراز آنچه در این مقاله بدان اشاره کردیم، برای محافظت از چشم خود برابر نور آبی صفحه، می‌توانید از شگرد ۲۰ ۲۰ ۲۰ استفاده کنید. به این معنا که هر «بیست دقیقه» یک بار، به‌مدت «بیست ثانیه» به چیزی که در فاصله «۲۰ فوتی» شماست نگاه کنید و پلک بزنید. (۲۰ فوت برابر است با چیزی حدود ۶ متر) استراحت دادن به چشم‌ها در میانه کار، اهمیت بسیار زیادی دارد.