قطعات و اجزای سخت‌افزاری داخل لپ‌تاپ نیز مانند قطعات بسیاری از دستگاه‌ها هنگام کار، به واسطه پردازش داده‌ها و فعالیت، ایجاد حرارت می‌کنند. اگر این حرارت از داخل دستگاه خارج نشود، باعث بروز مشکلاتی برای قطعات می‌شود و به‌تبع آن استهلاک سیستم بالا می‌رود. ازاین‌رو برای دفع گرمای لپ‌تاپ هنگام کار و خنک کردن آن، یک سیستم مبدل حرارتی با کمک هیت‌سینک و فَن پیش‌بینی شده است. به‌این‌ترتیب، فن ضمن خنک کردن قسمت‌های مختلف دستگاه، دمای داخلی را پایین می‌آورد و حرارت را به بیرون می‌راند. اما گاهی در اثنای فعالیت روزانه خود و کار با سیستم، متوجه صدای خِرخِر فن لپ تاپ می‌شویم. سوالاتی که اینجا به وجود می‌آید این است که: «دلیل صدا دادن فن لپ تاپ چیست؟ برای کاهش صدای فن لپ تاپ چه باید کرد؟» در این مقاله، ضمن پرداختن به دلایل صدای زیاد فن لپ تاپ، مهم‌ترین نکات مربوط به این موضوع را ارائه داده‌ایم.
آشنایی با سیستم تهویه لپ‌تاپ
پیش از آنکه به مشکل صدای زیاد فن لپ تاپ بپردازیم، بد نیست در ابتدا با سیستم تهویه آن آشنا شویم. وظیفه خنک‌سازی اجزای داخلی لپ‌تاپ به هیت سینک (heatsink) و فن سپرده شده است. نکته قابل توجه درباره مشکلاتی که برای تهویه لپ‌تاپ پیش می‌آید این است که اساسا رفع آنها مستلزم باز شدن قاب دستگاه است. پس بهتر است برای تعمیر فن و هیت‌سینک لپ‌تاپ به تکنسین حرفه‌ای مراجعه کنید.
هیت سینک لپ تاپ چیست؟
برای تهویه فضای داخلی لپ‌تاپ و خنک کردن قطعات، از جمله CPU، پردازنده‌های گرافیکی، هارد و… از یک مبدل حرارتی به نام هیت سینک استفاده می‌شود. این قطعه که معمولا از جنس مس یا آلومینیوم ساخته می‌شود، گرمای قطعات در حال فعالیت را جذب می‌کند؛ هم‌زمان، فن دستگاه حرارت ایجاده شده را به بیرون می‌راند. به این ترتیب، سیستم تهویه، ضمن خنک کردن قطعات و محیط داخلی لپ‌تاپ، دمای دستگاه را پایین می‌آورد تا سیستم داغ نکند. داغ کردن و خاموش شدن ناگهانی سیستم، می‌تواند از علائم خرابی هیت سینک باشد.
دلیل صدای زیاد فن لپ تاپ چیست؟
حال با در نظر داشتن نحوه کارکرد سیستم تهویه لپ‌تاپ، جایگاه و اهمیت فن را بهتر درمی‌یابیم. فن، حرارت ایجاد شده در فضای داخلی لپ‌تاپ را به خارج از دستگاه هدایت می‌کند؛ ضمن اینکه منجر به خنک شدن قطعاتی از جمله سی‌پی‌یو، حافظه داخلی، رم و… می‌شود.
صدای زیاد فن لپ تاپ علاوه بر اینکه می‌تواند نشانه ایجاد اختلال در سیستم تهویه (و زمینه‌ساز مشکلات بعدی) باشد، هم تمرکز خودتان را به هم می‌زند، هم در محیط کار یا فضایی مثل کتابخانه مزاحم فعالیت دیگران می‌شود. بنابراین در صورت مواجه شدن با این مشکل باید در صدد شناخت دلیل آن و برطرف کردنش باشید. در ادامه به مهم‌ترین دلایل بروز مشکل مذکور پرداخته‌ایم.
۱ـ استهلاک فن
در صورتی که به صورت مستمر از سیستم استفاده کنید یا اینکه سر و کارتان با برنامه‌های سنگین (مثل برنامه‌های تدوین و طراحی باشد) به واسطه فعالیت پیوسته فن، استهلاک آن بالا می‌رود. طبیعی است که هر قطعه‌ای بالاخره پس از پشت سر گذاشتن عمر مفید خود، مستهلک می‌شود. فرسوده شدن فن هم می‌تواند به صورت صدای خِرخِر خودش را نشان دهد.
گاهی ممکن است این صدا قطع شود و عملکرد فن مثل سابق عادی شود؛ اما مجددا پس از مدتی خودش را نشان می‌دهد. در چنین مواقعی بهتر است وضعیت آن را بررسی کنید و جلوی مشکلات احتمالی را بگیرید.
۲ـ باز بودن برنامه‌های سنگین
انجام بازی‌های سنگین رایانه‌ای (مثل بازی‌های سه‌بعدی) یا فعالیت‌ها گرافیکی و تدوین (به‌ویژه هنگام خروجی گرفتن یا همان rendering) می‌تواند منجر به این شود که فن برای خنک کردن سیستم سریع‌تر کار کند. سرعت بالای فن ممکن است باعث ایجاد صدای بیشتر شود.
باز ماندن برنامه‌های متعدد هنگام کار با سیستم هم می‌تواند موجب صدای زیاد فن لپ تاپ شود. در چنین مواقعی بهتر است با استفاده از task manager برنامه‌های بلااستفاده را ببندید.
اگر می‌خواهید درباره نحوه باز کردن پنجره task manager و نحوه عملکرد آن بیشتر بدانید، در مقالات ذیل آن را جستجو کنید: ری استارت لپ تاپ هنگ کرده: چگونه لپ‌تاپ هنگ‌کرده را ری استارت و خاموش کنیم؟ کاربرد کلید یا دکمه fn در کیبورد چیست؟ علت کار نکردن تاچ پد لپ تاپ چیست؟ + آموزش کامل رفع خرابی تاچ‌پد لپ‌تاپ |
۳ـ گیر کردن شیء خارجی در فن
ممکن است گیر کردن اشیای ریز یا نشستن گرد و غبار روی فن و سیستم تهویه، عملکرد آن را مختل کند. همچنین گرفته شدن مجاری هوای لپ‌تاپ که حرارت از طریق آنها دفع می‌شود، می‌تواند موجب به‌هم خوردن عملکرد فن و ایجاد صدای بالای آن شود. بنابراین توصیه می‌کنیم هر گاه برای سرویس لپ‌تاپ خود به تکنسین مراجعه می‌کنید، وضعیت فن را بررسی کنید و برای پاکسازی تهویه اقدام نمایید.
۴. حرارت و گرمای محیطی
بالا بودنِ دمای هوای محیطی که در آن کار می‌کنید نیز می‌تواند باعث گرم شدن اجزای داخلی شود؛ به این ترتیب فن با سرعت بیشتری کار خواهد کرد و احتمالا صدای آن بالاتر می‌رود.
برای رفع مشکل صدای زیاد فن لپ تاپ چه باید کرد؟
چنانکه ذکر شد، برای رفع این مشکل در وهله اول باید دلیل آن را شناسایی کرد. اگر صدای زیاد فن به خاطر باز بودن برنامه‌های سنگین و متعدد باشد، می‌توانید از طریق task manager، برنامه‌های بلااستفاده را ببندید. پاکیزه نگاه داشتن مجاری هوای لپ‌تاپ و بررسی و پاکسازی فن هنگام سرویس دوره‌ای، می‌تواند از بروز مشکل پیشگیری کند.
اما در سایر موارد ناچار باید با کمک یک تعمیرکار حرفه‌ای اقدام کرد. زیرا همان طور که اشاره شد، بررسی وضعیت فن، مستلزم باز کردن قاب است؛ بنابراین برای انجام این کار بهتر است که به یک تکنسین مراجعه کنید.
حرف آخر: گوشِت رو نگیر!
صدای زیاد فن لپ تاپ و خِرخِر کردن گوشخراش آن، علاوه‌بر اینکه ضمن به‌هم زدن تمرکز، کارتان را مختل می‌کند، می‌تواند زمینه‌ساز مشکلات بعدی باشد. بنابراین بهتر است به جای اینکه صدا را نشنیده بگیرید، مشکل را جدی بگیرید! هرچند بسیاری از لپ‌تاپ‌ها پس از داغ کردن، به واسطه مدار محافظ خاموش می‌شوند، اما نباید اختلال در عملکرد سیستم تهویه دستگاهتان را نادیده بگیرید.
